WAT IS DE LIMES?
De Limes (spreek uit: Lie-mes) is de grens van het Romeinse Rijk die 2000 jaar geleden door Nederland liep. In Nederland werd de grens gevormd door de Rijn. De Romeinen bouwden hierlangs forten en wachttorens. In het gebied langs de Rijn zijn nu nog waardevolle archeologische resten aanwezig uit de Romeinse tijd.
DE LIMES, 2000 JAAR GELEDEN DE GRENS VAN HET ROMEINSE RIJK
In de tweede eeuw was het Romeinse Rijk op zijn grootst en omvatte delen van Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het werd omringd door een ingenieus grenssysteem van meer dan 5000 kilometer. In Nederland liep de Limes langs de rivier de Rijn. De Rijn vormde een natuurlijke grens en op de zuidoevers bouwden de Romeinen wachttorens, wegen, waterwerken en legerkampen. Lokale gemeenschappen vestigden zich in de nabijheid, dreven handel of gingen de strijd aan. Bijna 400 jaar lang waren Romeinse soldaten aanwezig in Nederland. Deze periode kende tijden van vrede en van strijd. De grens vormde ook een uitwisselingsplaats van kennis en cultuur. De Limes heeft een archeologische schat nagelaten in onze bodem. Bijzondere gebruiksvoorwerpen als sieraden en glaswerk, schepen, resten van forten, maar ook wapens en gereedschap. Daarmee is de Limes het grootste archeologische monument van Nederland.
WAT IS DE NEDER-GERMAANSE LIMES?
Vanwege de grote archeologische waarde is de Limes voorgedragen voor de UNESCO Werelderfgoedlijst onder de naam Neder-Germaanse Limes. Dat deed Nederland samen met Duitsland. Op 28 juli 2021 heeft het Werelderfgoedcomite de Neder-Germaanse Limes ingeschreven op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Dit betekent dat 19 vindplaatsen in Nederland en 25 in Duitsland het embleem UNESCO Werelderfgoed mogen dragen. De term Neder-Germaanse verwijst naar de naam van de Romeinse provincie waar dit deel van de grens bij hoorde: Germania Inferior.
De Gallo-Romeinse tempel in het Tempel-Kerkmuseum is, als onderdeel van de Nedergermaanse Limes, bestempeld als UNESCO-werelderfgoed
DE NEDER-GERMAANSE LIMES. WAAROM ZO BIJZONDER?
Inventieve ingenieurs
De Neder-Germaanse Limes is 2000 jaar geleden aangelegd in een dynamisch landschap waar de (nog onbedijkte) Rijn zijn loop voortdurend verplaatste, waardoor afslag en aanwas van de rivieroevers elkaar afwisselden. De rivier was een belangrijke militaire transportroute die beveiligd moest worden, maar de grillige rivier vormde een constante bedreiging voor de militaire posten op de oever. Daarom werden allerlei inventieve oplossingen bedacht, zoals de aanleg van een kanaal, de aanpassing van een fortontwerp en de constructie van kades en andere oeververstevigingen. De Neder-Germaanse Limes is daarmee een uitzonderlijk voorbeeld van hoe het Romeinse leger in staat was om zich aan te passen aan de omstandigheden in een bepaald gebied. Het was deze flexibiliteit die de enorme uitbreiding van het Romeinse Rijk mogelijk maakte.
Militaire strategie
De forten, wachttorens en andere bouwwerken die hier zijn gevonden geven een goed beeld van de Romeinse militaire strategie en architectuur van zo’n 2000 jaar geleden. Oorspronkelijk werden deze bouwwerken gebouwd als uitvalsbasis voor de verovering van gebieden ten noorden van de Rijn. Toen het onmogelijk bleek om de Germaanse gebieden aan de noordzijde van de Rijn permanent te bezetten werd het offensieve systeem omgevormd tot de eerste lineaire grensverdediging van het Romeinse Rijk. In de loop der tijd ontstond een fijnmazig netwerk van grote en kleine militaire posten, dat zich uitstrekte op de linkeroever van de Rijn.
Bijzondere houtresten
Dankzij de relatief hoge grondwaterstand in Nederland zijn organische resten uit de Romeinse tijd, zoals resten van houten gebouwen, constructies en schepen, heel goed bewaard gebleven. Ze leveren unieke inzichten in het leven van alledag aan de Romeinse rijksgrens. Nergens zijn deze bijzondere resten zo goed geconserveerd als aan de Neder-Germaanse Limes.
LANGE AFSTANDSPAD DE LIMES (LAW16)
De Limes is te beleven door het Limes pad te fietsen of te wandelen
Wil je onderweg het Tempel-Kerkmuseum bezoeken, maak dan op tijd een afspraak voor een rondleiding.